De schatkamer van ’meester Ed’
Van de kelder van Tata Steel Academy tot vierhonderd meter hoog in een zweefvliegtuig
VELSEN-NOORD – Dinosaurusbotten liggen er naast raceauto’s die op zonnecellen lopen, een metersgroot schaalmodel van een zweefvliegtuig hangt boven een levensgrote pop in een Formule 1-pak waar je Max Verstappen zo uit ziet springen. Op een tafel liggen boeken, allemaal opengeslagen, met erop een modelvliegtuigje. In dit lokaal in de kelder van de Tata Steel Academy kijk je je ogen uit. Maar de zeven hoogbegaafde jongens die hier vandaag les krijgen van meester Ed Stoete, komen voor iets nóg leukers. Ze gaan vandaag zweefvliegen.
De jongens komen binnen, met enig rumoer, zoals hoort bij kinderen van 11 en 12. Ze zitten in groep 7 van basisschool De Beekvliet in Velserbroek, sommigen in de groepen van Via Nova – speciaal onderwijs voor hoogbegaafde kinderen. Op uitnodiging van ’meester Ed’ nemen ze met hem plaats rondom een tafel in het hart van het klaslokaal. En dan steekt hij van wal.
Schiphol
„Eerst de regels op het vliegveld. Die zijn hetzelfde als de regels op Schiphol”, waarschuwt hij. Het komt erop neer dat je niet in de baan van de vliegtuigen moet lopen. En naar aanwijzingen van de volwassenen moet luisteren. De jongens snappen het. Stoete kent het klappen van de zweep: hij stuurt leerlingen (niet alleen hoogbegaafde) al meer dan twintig jaar de lucht in. Elke woensdag. En hij stelt ze gerust. „Als het gevaarlijk zou zijn, zouden we dit niet doen.”
Dan wordt het leuk. Stoete legt uit hoe zweefvliegen in zijn werk gaat. En hij haalt daar heel veel bij. Van de oerknal, die nooit iemand heeft gehoord en misschien ook wel geluidloos is geweest, tot aan de straalmotor van nazi-uitvinder Werner von Braun die uiteindelijk de eerste maanraket Saturnus V aandreef.
De les brengt alles met elkaar in verband. Van de rol van honingbijen bij het ontwerp van vliegtuigvleugels tot de oneindigheid van het heelal. Even wordt stilgestaan bij het feit dat je terugkijkt in de tijd als je naar de sterren kijkt. Meester Ed Stoete draait het om: „Als je nu op de Grote Beer met een telescoop naar de aarde kijkt, zou je Napoleon zien.” De jongens laten dit even op zich inwerken. Een van hen wordt filosofisch. Hij steekt zijn vinger op. „Wat is er na het einde? Weer een einde?” Stoete: „Als jij het antwoord daarop weet, krijg jij vanmiddag nog de Nobelprijs.”
In hoog tempo komen allerlei natuurkundige en biologische onderwerpen voorbij. De jongens zuigen de informatie gretig op. Dan wordt het tijd voor de volwassen dochter van Stoete om de klas even over te nemen. Kan hij even met de journalist praten, terwijl de jongens plaatsnemen achter een vluchtsimulator op een computer om ze voor te bereiden op hun zweefvlucht, later die middag.
Zweefvliegen, racen met duurzaam voortgedreven karts en modelauto’s, uitvinden en vooral zelf doen: het spreekt elk kind aan.
Techniekpact
Waar je ook kijkt in de twee klaslokalen van Stoete, er ligt iets verbazingwekkends. Hij lacht bij die constatering. En legt uit over het ’techniekpact’ dat scholen, bedrijfsleven en overheid hebben opgesteld. Daar komt deze ’JetNet junior hub’ uit voort. Jet staat voor jeugd en techniek, en junior op de basisschoolleeftijd. „Als je kinderen niet voor hun zevende levensjaar op een positieve manier in aanraking brengt met wetenschap en technologie, verdwijnt die interesse.”
Dat het nodig is om hier kinderen al zeer jong voor te interesseren, staat buiten kijf. „In 2000 stelde de overheid dat er voor 2010 340.000 vacatures in de techniek- en wetenschapsector ingevuld moesten worden.” Dat tekort pak je aan door kinderen op een andere manier te laten leren. Vakken moeten niet meer apart worden gegeven, maar geïntegreerd. Ook in Stoetes lessen lopen natuurkunde en biologie, schei- en aardrijkskunde voortdurend in elkaar over.
„En er moet altijd een doe-ding aan hangen”, verklaart meester Ed de zweefvlucht. „Door de huidige versnellingen in de maatschappij zal zo’n 65 procent van de leerlingen uit groep 3 van het basisonderwijs later een beroep gaan uitoefenen dat nu nog niet bestaat, om problemen op te gaan lossen die er ook nog niet zijn”, vertelt hij. „Wetenschap en techniek-onderwijs begint bij verwondering: waarom is de wereld zoals zij is? Vanuit die attitude komen vragen of worden problemen gesignaleerd.” Daar gaan al zijn lessen over.
Noordwijk
De 71-jarige docent boeit zijn jonge gehoor van het eerste tot het laatste woord. En dan is het tijd om naar het zweefvliegveld te vertrekken, in Noordwijk in de duinen. Eerst 900 meter lopen door een vlak duingebied, waarbij tientallen herten je zonder vrees aanstaren. Dan verschijnen de lichtgewicht vliegtuigjes in beeld, waarvan meester Ed een uur eerder uitlegde dat de allereerste zweefvlieger ter wereld een dinosauriër was. Hij hoefde niet eens te zeggen welke, een van de jongens wist het al: „De Pterodactylus!”
Opzij kijken
Een voor een nemen de jongens achter een ervaren zweefpiloot plaats in de dubbele cabine. Stoete had ze in het klaslokaal op het hart gedrukt: „Zodra je in de lucht bent, omhoog getrokken door een kabel waarmee je binnen drie seconden op 100 kilometer per uur in de lucht bent, moet je opzij kijken, naar links en naar rechts, en genieten. Kijk je naar voren, dan zie je alleen het grijze bolletje van de piloot.”
De vluchten duren kort, er is helaas niet zo gek veel thermiek. Maar het is indrukwekkend genoeg. Jayden Wessels rent na zijn vlucht de cabine uit in de armen van zijn moeder. „Dit is mega-gaaf! Alleen het opstijgen was mega-eng!” roept hij al van ver. Glimlachend horen meester Ed en de ouders het aan. Hun oogappels hebben een geweldige dag gehad.
_________________________________________________________________________________________
Meester Ed al 65 jaar aan het uitvinden
Ed Stoete (71) is al vanaf zijn vroegste jeugd bezig met uitvinden. Zijn vader was een uitvinder. Als kleuter zat hij voor het eerst in een Formule 1-racewagen op circuit Zandvoort.
,,In mijn jeugd beleefde ik een aaneenschakeling van verrassende ’mogelijke onmogelijkheden’. Wij hadden een eigen werkplaats waar proefnemingen werden gedaan met onder meer geavanceerde scheepsaandrijvingen, vliegtuigpropellors en revolutionaire aandrijfsystemen. Het credo thuis was: ’geef gehoor aan je nieuwsgierigheid en ga vooral door als het tegenzit”, vertelt Stoete.
Formule 1
In de jaren vijftig werd hij op 5-jarige leeftijd in een Formule 1-racewagen gehesen en in een tweedekker op vliegveld Hilversum vastgegespt. Op zijn achtste had hij een autoped met een motortje erop. Drie jaar later mocht hij op crossmotoren rijden.
Daar bleef het niet bij. ,,Jaren later heb ik mijn racelicentie gehaald en ben ik vlieglessen gaan volgen.” Meester Ed heeft jaren lesgegeven aan de Graaf Florisschool in Vogelenzang, waar hij samenwerking zocht met bedrijfsleven en universiteiten om ’de actualiteit van de maatschappij te gaan vertalen naar het onderwijs’.
Inmiddels is hij al 14 jaar actief vanuit de Tata Steel Academy, waar jaarlijks meer dan duizend leerlingen langskomen.
Ingebed
Meester Ed’s inspanningen om de schooljeugd te interesseren voor wetenschap en techniek zijn ingebed in zo’n zeventig ’colleges’ die leerkrachten op hun eigen school aan hun leerlingen kunnen geven.