‘Bij STEAM Limburg geen cola-en-chips activiteiten’
STEAM Limburg brengt wetenschap en techniek op basisscholen bij elkaar in uniek netwerk.
Nederland kent verschillende samenwerkingsverbanden op het gebied van wetenschap & technologie onderwijs. In Limburg is sinds enkele jaren STEAM Limburg actief, een samenwerking tussen schoolbesturen in het primair onderwijs met steun van de Provincie Limburg, waarin intensief wordt samengewerkt met VO, bedrijven en andere organisaties. Het team bestaat uit leerkrachten, netwerkers en innovators die kinderen helpen om vandaag met de ontdekking van morgen aan de slag te gaan.
‘De kracht van STEAM Limburg is de stevige structuur en het feit dat het een hele sterke netwerkorganisatie is op het gebied van wetenschap en technologie in het basisonderwijs.’ Aan het woord is Tessa Timmermans, bij Jet-Net werkzaam als regio-aanjager en programmaleider van STEAM Limburg. Als landelijk coördinator start ze provinciaal brede projecten op en onderhoudt zij het contact met de landelijke organisatie. De ‘echte actie’ vindt volgens haar plaats bij de 18 verschillende coördinatoren in Limburg, 1 per schoolbestuur. Maar samen vormen ze één groot netwerk.
Schoolbesturen investeren
‘Techniekstimulatie bestaat al heel lang en dat heeft hier in Limburg een mooi netwerk opgeleverd. STEAM Limburg is in coronatijd ontstaan vanuit drie afzonderlijke netwerken. Dus er was al een behoorlijke historie. Doordat schoolbesturen bereid waren erin te investeren, ontstond een groter en sterker netwerk. Bedrijven in de regio hoeven nu niet een individuele school te benaderen voor samenwerking, maar kunnen het netwerk aanspreken. Wij kijken dan of het passend is en de scholen beslissen uiteraard zelf of ze iets willen oppakken. De vraag van het onderwijs is altijd leidend.’
Tessa Timmermans en Stijn Hendriks
Lokale coördinatie
Het basisnetwerk houdt zichzelf overeind zonder subsidie. De basisorganisatie wordt gefinancierd door de schoolbesturen zelf. De subsidie die beschikbaar komt vanuit de provincie Limburg, gaat volledig naar de activiteiten voor leerlingen en leerkrachten. Om draagkracht te creëren is lokale aanwezigheid en coördinatie van levensbelang. Een van die regio-coördinatoren is Stijn Hendriks, ICT/wetenschap & techniek coördinator van Stichting SPO Venray. De scholengroep is voorloper in de integratie van W&T onderwijs bij veertien basisscholen in Noord-Limburg.
Allemaal in beweging
Als regio-coördinator zoekt Stijn naar concrete manieren om kinderen in contact te brengen met wetenschap en technologie en brengt hij vraag en aanbod bij elkaar: ‘Wij hebben binnen SPO Venray bijvoorbeeld al 15 jaar het XpeditieLab, een doe-lab waar kinderen techniek kunnen ontdekken. Die kennis delen wij. De 17 andere coördinatoren doen het wel elk op hun eigen manier, passend bij hun scholen. Maar bij SPOV hebben wij inmiddels een ecosysteem kunnen opzetten met een mix van beleid, aanbod, mensen en acties binnen de scholen. Daarbij helpt het ook dat opeenvolgende bestuurders de techniekdoelen een warm hart toedragen. Daardoor zijn wij al heel ver in de ontwikkeling. Niet alle schoolbesturen zijn in dezelfde fase. Maar iedereen kan ons vragen om het ecosysteem toe te lichten, zodat ze hier in hun eigen praktijk mee verder kunnen. We zien het als tandwielen die elkaar in beweging brengen en houden. Het mooie ervan is dat elke school op een andere manier beweegt. Dus binnen mijn organisatie heb ik scholen waarin de tandwielen supersnel gaan, er van alles gebeurt. Maar je hebt ook scholen die minder snel gaan, omdat andere zaken aandacht vragen. Dat is prima, want uiteindelijk zijn we allemaal in beweging. En dat zorgt ervoor dat we stappen kunnen maken.’
Jong ervaren…
STEAM Limburg richt zich specifiek op het primair onderwijs. Tessa: ‘Bedrijven zijn zich er steeds meer van bewust dat je kinderen al jong moet laten ervaren wat er allemaal kan in de techniek en hoe leuk dat is. Ze zijn zelfs bereid om activiteiten te doen met kinderen in groep 3. Wij helpen ze dan om hun verhaal te integreren in lesstof. We zitten niet te wachten op ‘cola-en-chips activiteiten’. Het moet echt wel over de inhoud gaan, dan is het pas relevant.‘
Formule 1 team met drones
Projecten als het Xpeditielab, Techdate, de Drone Cup en SpaceBuzz, een VR ruimtereis in een ‘echte’ raket, worden daarom ingebed in de lesstof, of in ieder geval eigen gemaakt. Stijn vertelt: ‘Neem het Smart City project, over duurzaamheid en transport. Zo’n project is op een bepaalde manier geschreven, met bepaalde lesmaterialen. Dat hebben we meer passend gemaakt bij de lesstof op onze scholen. Bij de Drone Cup hebben we gebruik gemaakt van werkbudget van STEAM Limburg waarmee we begeleiding konden inkopen en de wedstrijd verbreden. De leerlingen kregen les over de verschillende toepassingen van drones: van defensie en de brandweer tot pakketjes bezorgen. Als in een Formule 1-team moesten ze gaan samenwerken. Niet iedereen kan of wil Max Verstappen zijn en die drone vliegen. Net zo belangrijk zijn de teamleden eromheen: voor het bedenken en bouwen van het platform bijvoorbeeld. De finale was met 300 leerlingen in een grote sporthal. Dit konden we dankzij die extra begeleiding realiseren. Maar nu we weten hoe het moet, doen we het volgend jaar zelf.’
Samenwerking bedrijfsleven
STEAM Limburg heeft ook onder de bedrijven een mooi netwerk, maar iedereen is druk-druk-druk. Het is dus zaak om heel gericht hun medewerking te vragen: hoeveel gastlessen kan je per jaar geven, kan je materialen sponsoren? Stijn heeft er alle begrip voor: ‘Een mooi voorbeeld is de Speelgoedfabriek, in samenwerking met CEVA Logistics. In onze regio komen jonge mensen vaak terecht in de agrarische sector, de zorg en logistiek. Dus hebben we die 3 sectoren zichtbaar gemaakt in ons Lab. In de speelgoedfabriek laten we kinderen het hele logistieke proces ervaren van bestellen, order picken, verpakken en transport. De programmeurs van CEVA hebben zelfs een softwarepakketje voor ons geschreven, inclusief handscanner. Omdat wij nu in een verhuizing zitten zijn we voornemens om de Speelgoedfabriek tijdelijk in CEVA te huisvesten. Dan krijgen komend jaar ook andere scholen de kans om er mee te werken, gecombineerd met een rondleiding bij CEVA. En voor CEVA is het mooie PR.’
Hoe verder?
Tessa: ‘De komende jaren willen we het netwerk doorontwikkelen. Het is mensenwerk en mensen zijn schaars, vooral in het onderwijs. En we willen relevant blijven! De projecten moeten van meerwaarde zijn, zowel voor de stichtingen die nog in de beginfase zitten als voor de voorlopers. Zij moeten er ook nog interessante samenwerkingen uit halen. We willen een ruim aanbod hebben van inhoudelijk sterke projecten in verbinding met partijen daaromheen. Zo houdt een leerkracht wel de regie, maar tegelijkertijd ontzorg je die leerkracht ook .’
Hokjes
Stijn ziet ook wel uitdagingen: ‘Technologie, techniek en wetenschap zijn overal om ons heen. Maar het onderwijssysteem is heel erg ingericht in hokjes. Daar lopen we wel tegenaan. Ziet de leerkracht wel dat een kind heel hard met taal en rekenen en processen bezig is als ze in de Speelgoedfabriek werken? Het huidige onderwijssysteem haalt heel veel nieuwsgierigheid weg bij zowel leerkracht als leerling. Daar zit wel het gevaar. Docenten zeggen ook vaak: “De kinderen weten meer dan ik op dit gebied”. Maar dat valt echt wel mee. Je hoeft niet te weten hoe die robot werkt, als je maar weet waar je met je vragen terecht kunt en die vragen durft te stellen. Dat is de houding die we zoeken! Het is dan aan ons om die individuele leerkracht daarbij verder te helpen.’
‘Investeren in Talent van de toekomst’
Vorige week werd er goed nieuws gebracht. De Nationaal Groeifonds-aanvraag ‘Investeren in talent van de toekomst’ heeft een reservering gekregen. STEAM Limburg is één van deze ondertekenaars. Tessa reageert enthousiast: “Voor ons betekent dit dat we door kunnen op de ingezette koers en die verder kunnen groeien en door ontwikkelen. Een prachtige impuls om de netwerken nog verder te borgen. Hierin is de samenwerking met het VO en het bedrijfsleven cruciaal.”
Tips van STEAM
- Hou vol en hou koers! Laat je visie niet aantasten omdat je bijvoorbeeld een subsidie wilt binnenhalen.
- Neem de tijd en zorg dat iedereen hetzelfde beeld gaat vormen. En blijf het verhaal vertellen.
- Zorg voor meer ambassadeurs in je netwerk.
STEAM (Science, Technology, Engineering, Art and Mathematics) is een onderwijsvorm die gaat over praktische manieren waarop technologie kan zorgen voor oplossingen op échte problemen. Uitgangspunt van STEAM-onderwijs is dat kinderen de ruimte krijgen om te ontdekken en te ervaren.